Op weg naar een nieuw regeerakkoord: 4 oplossingen voor een toekomstbestendig zorglandschap

De Nederlandse gezondheidszorg staat onder druk vanwege een stijgende zorgvraag en beperkte capaciteit. De wachttijden voor de patiënt zijn nog steeds te lang en de kosten lopen verder op. Met de aanstaande verkiezingen ontstaat de kans op korte termijn ingrijpende keuzes te maken om de Nederlandse zorg goed, toegankelijk en betaalbaar te houden voor iedereen. ZKN staat klaar om samen met de politiek, ziekenhuizen, verzekeraars en verwijzers te werken aan een duurzame inrichting van de zorg in Nederland, zodat patiënten de zorg krijgen waar ze recht op hebben.

Door te bewegen naar passende zorg - zorg die aantoonbaar werkt, op de juist plek, in overleg met de patiënt - kunnen we de zorgsector toekomstbestendig maken. Richting de aankomende verkiezingen in november roept ZKN politieke partijen op zich in te zetten voor de volgende oplossingen, met als doel tot een toekomstbestendig zorglandschap te komen. Hieronder wordt uiteengezet waarom ZKN pleit voor deze oplossingen.

1. Concentratie van hoogcomplexe zorg, coördinatie van acute zorg en beschikbaarheid van planbare zorg

ZKN pleit voor differentiatie tussen hoogcomplexe, acute en planbare zorg in organisatievorm, concentratiegraad en bekostiging. Dit volgt uit de les van de coronapandemie dat kennis-, mens-, materiaal- en dus kosten-intensieve zorg (zoals IC-capaciteit) van ziekenhuizen vraagt om coördinatie omwille van kwaliteit, efficiëntie en beschikbaarheid. Dat betekent daar behandelen waar de zorgvraag van de patiënt het beste past: de juiste zorg op de juiste plek. Tegelijkertijd betekent dit stoppen met behandelen op een plaats waar de frequentie van behandelen zo laag is dat de kwaliteit onder druk komt te staan. Oftewel, concentreren van zorg omdat het de kwaliteit ten goede komt en spreiden van zorg waar dat kan om de toegankelijkheid voor de patiënt te bevorderen.

2.  Optimale benutting zorgcapaciteit die de toegankelijkheid van zorg vergroot

Nog niet alle zorgcapaciteit wordt voldoende benut en dit heeft een nadelige impact op de toegankelijkheid van de zorg. ZKN roept op tot volledige benutting; óók van de capaciteit (menskracht en faciliteiten) van klinieken. Inzet van klinieken zorgt voor structureel kortere wachttijden in de zorg. Randvoorwaarde daarvoor is het betrekken van klinieken bij de actieplannen van ziekenhuizen en zorgverzekeraars voor het verkorten van de wachttijden en het organiseren van de planbare zorg. Daarnaast hebben zorgverzekeraars de zorgplicht om patiënten tijdig en binnen redelijke afstand zorg te bieden. Die plicht komen ze nog te weinig na. Toezicht van de NZa kan hier een betekenisvolle rol in spelen.

3. Toezicht op zorginkoop die leidt tot toegankelijkere zorg

ZKN vraagt het nieuwe kabinet om een duidelijkere omschrijving van de zorgplicht van zorgverzekeraars in de wet, waarbij de NZA toezicht houdt op de naleving. Dit versterkt de positie van patiënten en vergroot de toegankelijkheid van zorg. ZKN vraagt daarbij aan het nieuwe kabinet ervoor te zorgen dat zorgverzekeraars hun zorgplicht, zoals vastgelegd in de wet, nakomen door middel van inkoop van beschikbare zorgcapaciteit. De zorgverzekeraars hebben met de zorginkoop de sleutel in handen om de zorg toegankelijker te maken. Zij hebben de plicht om de beschikbare zorgcapaciteit optimaal te benutten en wachttijden en wachtlijsten zo veel mogelijk te verkorten, maar komen deze momenteel niet altijd na.

4. Sturen op een hogere contracteergraad

ZKN vraagt het nieuwe kabinet om te sturen op een hogere contracteergraad maar dat kan niet gerealiseerd worden door het wetsvoorstel ‘Bevorderen contractering’ omdat hierdoor de goede werking van dit systeem verstoord zal worden en deze het marktfalen niet wegneemt maar juist in de hand werkt. Gelukkig weten steeds meer patiënten zelfstandig de weg naar klinieken te vinden. Dit voorkomt verlies van gezonde levensjaren en daarnaast ontzorgen klinieken de ziekenhuizen zodat er meer ruimte ontstaat voor acute en complexe zorg. Goede afspraken tussen ziekenhuizen, klinieken en zorgverzekeraars voor een toekomstbestendige samenwerking zijn daarom van groot belang. Een verhoging van de gecontracteerde zorg zou een uitkomst kunnen zijn; dit komt ook de toegankelijkheid van de zorg ten goede. 

ZKN gaat graag de komende periode met de politieke partijen in gesprek over de noodzakelijke beweging naar passende zorg.