1 Jaar IZA voor ZKN

Het is de hoogste tijd voor alle deelnemers om ‘over hun schaduw heen te stappen’ en echt samen te werken aan de juiste zorg op de juiste plek.

Het is inmiddels 1 jaar geleden dat ZKN de trotse ondertekenaar was van het Integraal Zorg Akkoord (IZA). ZKN heeft nog steeds alle vertrouwen in de concrete ambities van het Integraal Zorgakkoord om kwalitatief goede zorg toegankelijk en betaalbaar te houden. Met focus op passende zorg kunnen we de zorgsector toekomstbestendig maken. Passende zorg betekent voor ZKN alleen dat doen wat bewezen effectief is op een zo efficiënt mogelijke manier. Hierbij moet onderscheid gemaakt worden tussen planbare, acute en hoog-risico zorg in organisatievorm, concentratiegraad en bekostiging. Werkplezier, de ontwikkeling van zorgprofessionals en het behoud van professionals voor de zorg zijn daarbij belangrijke aandachtspunten.

Er is nog veel te doen

De leden van ZKN zijn niet zonder zorgen. De contracteerparagraaf in het Integraal Zorgakkoord vraagt om blijvende aandacht. De contractering van passende zorg vergt namelijk om inspanning van zorgaanbieders én zorgverzekeraars. Op dit onderdeel is nog veel winst te behalen. Contracteren zou volgens ZKN te allen tijde moeten uitgaan van een balans tussen prijs, innovatie, zorguitkomsten, klanttevredenheid en toegankelijkheid en keuzevrijheid van de patiënt.  

Klinieken vergroten toegankelijkheid van zorg en voorkomen zorgschade

Klinieken behandelen momenteel bijna 16% (1,3 miljoen) van het totale aantal patiënten met een medisch specialistische zorgvraag in Nederland en uit de monitor ‘Toegankelijkheid van zorg’ van de NZa blijkt dat dit percentage gestaag doorgroeit. Dit komt deels doordat de zorgvraag toeneemt en deels doordat patiënten, op eigen initiatief, samen met hun verwijzer de weg naar de kliniek steeds beter weten te vinden. Klinieken hebben de capaciteit om deze patiënten te voorzien van planbare zorg, vanuit focus en ondernemerschap. Zo krijgen ziekenhuizen meer ruimte voor de acute en complexe zorg. Maar nog belangrijker: door de beschikbare capaciteit van klinieken wordt het verlies van gezonde levensjaren voorkomen, zo concludeerde het RIVM al eerder in haar onderzoek in 2022 naar de effecten van uitgestelde zorg.

Juiste zorg op de juiste plek verkort onnodige wachtlijsten  

Om de toegankelijkheid van zorg te vergroten is het noodzakelijk dat alle beschikbare capaciteit wordt ingezet. Onnodig wachtlijsten laten oplopen vanwege ‘onvoldoende budgettaire ruimte’ staat haaks op de gestelde doelen in het IZA om de zorg toegankelijk te houden. Het geld moet de patiënt volgen en niet vastgezet worden op een plek waar de patiënt niet geholpen kan worden vanwege hoge wachttijden. Dat geldt voor het heden en de toekomst.

De juiste zorg op de juiste plek is nog niet aan de orde

De NZa heeft op 6 juni jl. het Samenvattend rapport Zorgverzekeringswet 2022 gepubliceerd waarin de NZa aangeeft dat zorgverzekeraars meer moeten doen om de beschikbare zorgcapaciteit optimaal te benutten en wachttijden en wachtlijsten te verkorten. Zorgverzekeraars moeten meer werk maken van hun zorgplicht. ZKN wil benadrukken dat klinieken meer capaciteit beschikbaar hebben dan nu wordt ingekocht door zorgverzekeraars en willen aangeven dat klinieken niet betrokken zijn bij de plannen die ziekenhuizen presenteren om in opdracht van de minister de wachtlijsten te verkorten. Dit blijkt uit de monitor die ZKN recent heeft uitgezet onder haar leden.

Wat nu nodig is voor het realiseren van een toekomstbestendig zorglandschap conform de doelstellingen van het IZA

ZKN pleit voor nog betere, toegankelijkere, efficiëntere medisch specialistische zorg waarbij de patiënt centraal staat. Met als doel om te komen tot een toekomstbestendig zorglandschap in Nederland. En daarvoor is het volgende nodig:

Passend gebruik

• Alleen dat doen wat bewezen effectief is en zo efficiënt mogelijk voor de patiënt.

Passende organisatie

• Onderscheid tussen planbare, acute en hoog-risico zorg in organisatievorm, concentratiegraad en bekostiging.
• Behandelen waar de zorgvraag van de patiënt het beste past.

Passende financiering

• De financiering is afgestemd op de organisatie van de zorg (acuut/ planbaar/ hoog-risico) en volgt de patiënt.

Transparantie

• Inzicht in wachttijden, uitkomsten en andere data voor de patiënt, zodat samen met de verwijzer in vrijheid de beste keuze voor een zorgaanbieder gemaakt kan worden.
• Digitalisering en uitwisseling van gegevens is hierbij noodzakelijk.

Keuzes & samenwerking

• Voor een toekomstbestendig zorglandschap moeten we keuzes maken met oog voor ieders kracht.
• Vanuit moed en vertrouwen samenwerken; de goede samenwerkingsvoorbeelden spreken voor zich.

Van de NFU kregen wij de estafettevraag hoe ZKN het systeem ziet van regiosamenwerking en de rol die de zelfstandige klinieken hierin kunnen vervullen. Deze vraag beantwoorden we graag!

Samen met de andere ondertekenaars wil ZKN voortvarend aan de slag met de verdere invulling van de gemaakte afspraken binnen het Integraal Zorgakkoord. Alleen als we allemaal de schouders eronder zetten kunnen we de Nederlandse zorgsector toekomstbestendig maken. In (regionale) samenhang willen we werken aan het borgen van de toegankelijkheid, kwaliteit en betaalbaarheid van de zorg.

Goed voorbeeld doet goed volgen

ZKN ziet de regiosamenwerking als een uitgelezen kans om in samenhang met ziekenhuizen maar ook met huisartsen te bewegen naar passende zorg - zorg die aantoonbaar werkt, op de juist plek, in overleg met de patiënt. Er zijn al mooie voorbeelden van  regionale samenwerkingen zoals in de Amsterdamse regio waar het Amsterdam UMC al vele jaren nauw samenwerkt met klinieken op het gebied van dermatologie (Huid Medisch Centrum), gynaecologie  (Bergman Clinics) en cardiologie (Cardiologie Centra Nederland). De lijnen tussen focuszorg en zorg voor complexe patiënten zijn hier kort en deze organisaties leiden gezamenlijk medisch specialisten op. Ook in andere regio’s ziet ZKN al succesvolle samenwerkingen waaronder:

• Het Alexander Monro Ziekenhuis en het UMC Utrecht werken steeds nauwer samen op het gebied van borstkankerzorg, vooral met betrekking tot innovatie, wetenschap en derdelijns zorg. Medisch-specialisten werken op beide locaties.
• Xpert Clinics en Erasmus MC werken samen in de Hand Wrist Study Group, zowel voor patiëntenzorg als voor wetenschappelijk onderzoek.
• In Limburg richt Beweeghuis zich op integrale beweegzorg, waaronder orthopedie. Daarvoor werken nulde, eerste, tweede en derde lijn samen. Maastricht UMC+ en Annadal Kliniek zijn belangrijke partners in Beweeghuis.

Benut de sterktes van partijen

Voor een toekomstbestendig zorglandschap moeten we nu keuzes maken, met oog voor ieders kracht en specialisme. Dat betekent vanuit vertrouwen regionaal samenwerken, maar ook durven loslaten. Het is aangetoond dat klinieken zeer doelmatig en klantvriendelijk werken. Met de toename van complexe zorg in de ziekenhuizen en de toenemende druk op de capaciteit is herschikking noodzakelijk. Deze herschikking vraagt een transformatie in het zorglandschap en meer samenwerking tussen zorgverzekeraars, ziekenhuizen en klinieken. 

Het is aan ziekenhuizen en klinieken om hun regionale samenwerking een stap verder te brengen, om complementair te werken en elkaar te versterken. Dit betekent proactief naar elkaar doorverwijzen, borging van efficiënte processen, vakinhoudelijke samenwerking, opleiden, uitwisseling van expertise en optimale benutting van innovaties. Alleen zo kunnen zorgaanbieders met verzekeraars, huisartsen en beleidsmakers de verandering realiseren die nodig is om te komen tot een toekomstbestendig zorglandschap, en kunnen patiënten op tijd de beste zorg krijgen die ze nodig hebben.

Estafettevraag

ZKN is benieuwd naar het antwoord van minister Kuipers op de vraag: Hoe ziet u de rol en plaats van klinieken nu en in het toekomstig zorglandschap?

Namens ZKN

Hanneke Klopper, voorzitter ZKN           

Paulette Timmerman, directeur ZKN