Nivel: 'Patiëntveiligheid in zelfstandige klinieken van hoog niveau'
De patiëntveiligheid in Nederlandse klinieken is van hoog niveau, zo blijkt uit recent onderzoek van het Nivel. In vijf van de 320 (1,6%) onderzochte dossiers was er sprake van potentieel vermijdbare schade. De patiënten die een behandeling ondergingen in een kliniek waren hier doorgaans erg tevreden over. Wel had bijna een kwart achteraf meer aanvullende zorg nodig dan ze op voorhand hadden verwacht, bijvoorbeeld van een fysiotherapeut. De 17 klinieken die hebben deelgenomen aan het onderzoek zijn allen lid van ZKN (Zelfstandige Klinieken Nederland). De response onder de aangeschreven ZKN-leden is 20%.
Onderschrijving van het ZKN-keurmerk
Voorwaarde voor het ZKN-lidmaatschap is het voldoen aan de eisen van het ZKN-keurmerk, wat staat voor kwaliteit en veiligheid in de kliniek. Daarom is ZKN verheugd dat het onderzoek aantoont dat de patiëntveiligheid bij haar leden van hoog niveau is en feliciteert haar leden met dit resultaat. Het is een belangrijke stimulans voor toekomstige deelname aan dit onderzoek en de verdere doorontwikkeling van het ZKN-keurmerk. Met de leerpunten uit het onderzoek gaat ZKN om die reden ook graag met haar leden aan de slag.
Steeds meer zorg door klinieken geleverd
Klinieken leveren steeds meer verzekerde medisch specialistische zorg. Inmiddels gaat 15% van alle patiënten jaarlijks voor hun zorg naar een kliniek. Patiënten en hun veiligheid staan altijd centraal bij het leveren van zorg. Naar aanleiding van deze toename in geleverde zorg door klinieken heeft het Nivel, in opdracht van het ministerie van VWS, de patiëntveiligheid in klinieken in kaart gebracht. Eerder werd dit ook al in ziekenhuizen onderzocht door het Nivel. Er is gekeken naar de aard, ernst en omvang van zorggerelateerde schade en potentieel vermijdbare schade. Dit is, na een pilotstudie in 2016, het eerste uitgebreidere dossieronderzoek in klinieken.
In slechts enkele gevallen had schade voorkomen kunnen worden
In 7% van de onderzochte dossiers was er sprake van zorggerelateerde schade (n = 22). Hierbij gaat het om een onbedoelde uitkomst van een behandeling met schade voor de patiënt. Vaak gaat het om bekende risico’s van een specifieke behandeling, zoals het risico op een nabloeding, trombose of een infectie na een operatie. Als de schade ontstaat door tekortkomingen in de zorg, is er sprake van potentieel vermijdbare schade. Deze kwam in 1,6% van de onderzochte dossiers voor (n = 5).
Schades vooral binnen chirurgisch proces
Van de zorggerelateerde schades die het Nivel aantrof in de dossiers ging het in meer dan 80% van de gevallen om schade ontstaan rondom het chirurgisch proces (n = 19). Hierbij ging het onder andere om infecties na de ingreep, het achterblijven van lensresten bij een staaroperatie en het oplopen van een botbreuk bij het plaatsen van een heupprothese. Daarnaast ontstond er ook schade, zij het in mindere mate, rondom de diagnostiek en het gebruik van medicatie.
Patiënten tevreden over behandeling
De meeste patiënten waren tevreden over hun behandeling in de kliniek en hadden het gevoel goed voorgelicht te zijn over het verloop van de behandeling. Patiënten ervoeren ruimte voor het stellen van vragen en veelal verliep de behandeling zoals gepland. Wel was in de aanvullende zorg die na de behandeling nodig was minder goed voorzien. 21% van de patiënten gaf aan onverwachte zorg nodig te hebben gehad van bijvoorbeeld een fysiotherapeut, huisarts of familielid (n = 36).
Aanknopingspunten voor verbetering
ZKN vindt adequate en volledige dossiervoering van groot belang voor de zorgverlening en de waarborging van patiëntveiligheid. In de dossiers die het Nivel onderzocht waren veel essentiële onderdelen aanwezig, zoals een anamnese, overdracht aan andere zorgverleners en de medicatielijst. Toch vond het Nivel ook een aantal aanknopingspunten voor verbetering. In een aantal dossiers bleken omschrijvingen summier en onderdelen incompleet of niet aanwezig, zoals een definitieve ontslagbrief, anesthesieverslag of operatie checklist. ZKN gaat met de leerpunten uit het onderzoek met haar leden aan de slag.
Over het onderzoek
Aan het onderzoek hebben 17 klinieken deelgenomen. Zij zijn allen lid van ZKN. Met in totaal 79 aangeschreven ZKN-leden komt de response onder de ZKN-leden uit op 20%. Voor het dossieronderzoek analyseerde het Nivel 320 dossiers van patiënten die in 2019 een behandeling in een kliniek hebben ondergaan binnen de specialismen bariatrische chirurgie, cardiologie, dermatologie, oogheelkunde, orthopedie of plastische chirurgie. Patiënten gaven toestemming aan het Nivel voor inzage in hun dossier in het kader van dit onderzoek. Daarnaast kregen zij een schriftelijke vragenlijst over hun ervaringen met de zorg in de kliniek waar zij behandeld zijn.
Dit onderzoek is mogelijk gemaakt dankzij de openheid van de deelnemende klinieken. ZKN dankt haar leden voor hun medewerking. In samenwerking met ZKN heeft het Nivel de deelnemende klinieken kunnen includeren. Het onderzoek maakt deel uit van ‘Monitor Patiëntveiligheid 2019-2022’ en is gefinancierd door het Ministerie van VWS.
Vragen? Neem contact op met Marloes Franken, coördinator kwaliteit en veiligheid, via marloes.franken@zkn.nl.
Toelichting van Nivel | 4 juli
Op maandag 4 juli (12.00-13.00 uur) licht Nivel de resultaten van het onderzoek naar de patiëntveiligheidscultuur in klinieken (publicatie 17 mei 2022) en het bovenstaande onderzoek naar vermijdbare schade (publicatie 30 juni 2022) toe aan ZKN-leden. Leden kunnen zich hier aanmelden.
U kunt zich niet meer aanmelden, omdat dit evenement al heeft plaatsgevonden.
